آموزش نحوه قالب بندی بتن

در این مقاله به معرفی انواع قالب بندی و آموزش نحوه قالب بندی و اجرای آن پرداختیم تا شما به خوبی با انجام قالب بندی بتن آشنا شوید.

آموزش نحوه قالب بندی بتن

از مهم‌ترین بخش های ساخت سازه بتنی، نحوه قالب بندی بتن می باشد. برای اینکه قالب بندی به درستی انجام شود، باید آموزش قالب بندی به خوبی انجام شده باشد تا نکات انتخاب قالب و اجرای اصولی آن به درستی و بدون مشکل پیش برود. برای اجرای درست قالب بندی لازم است بدانید که باید چه تعداد پایه اطمینان بگذارید و چه زمانی قالب برداری را انجام دهید. یکی دیگر از نکات مهمی که مهندس اجرایی در انجام قالب بندی بتن باید بداند، تجهیزات مورد استفاده می باشد.

قالب فلزی بتن به قطعه ای گفته می شود که به صورت موقت یا دائمی در عملیات بتن ریزی به کار گرفته می شود. وظیفه مهمی که قالب دارد این است که بارها و فشارهای ناشی از بتن را تحمل کند و اجرای آن تا وقتی که خود بتن قادر به تحمل فشارهای وارد شده از جمله وزن خود را داشته باشد، ادامه دارد. به همین دلیل قالب بتنی که برای اجرای قالب بندی بتن استفاده می شود، لازم است که از مقاومت کافی برخوردار باشد. قالب بتن نیروهای ناشی از لرزیدن بتن را باید تحمل کند و بدون ایجاد خرابی یا آسیب‌زدگی به بتن باید از آن جدا شود. یکی دیگر از وظایف قالب محافظت از بتن در برابر صدمات و آسیب‌های مکانیکی می‌باشد تا از کم شدن رطوبت بتن و همچنین نشت شیره آن جلوگیری کند. همچنین قالب یک عایق در برابر سرما و گرمای محیط به حساب می‌آید و میلگردها و اجزای دیگر داخل بتن را در جای خود نگه دارد.

انواع قالب بندی

قالب های مختلفی برای انجام قالب بندی بتن با جنس‌های گوناگون در بازار وجود دارد. قالب‌ بتن می‌تواند از جنس چوبی، فولادی و پلاستیکی و یا حتی در بعضی مواقع می‌تواند از جنس مصالح بنایی باشد. در ادامه به معرفی کوتاه انواع قالب می‌پردازیم.

قالب فلزی بتن: رایج‌ترین و پرکاربردترین نوع قالب‌ها، قالب فلزی می‌باشد. در حقیقت استفاده از این نوع قالب بندی بتن بسیار ساده است و لازم نیست که کاربر قالب را در اندازه‌های مورد نیاز برش بزند. قالب فلزی توسط کارخانه‌ها و شرکت‌ها به صورت آماده ساخته می‌شود. قالب های فلزی در سایزهای گوناگون هم به‌صورت اجاره‌ و هم به‌صورت فروشی در اختیار مشتریان قرار می‌گیرند. برای اتصال قالب فلزی بتن در زمان قالب بندی سازه، می‌توانید از پین، گوه و سنجاق استفاده کنید. قالب‌های فولادی نسبت به سایر قالب‌ها بسیار با کیفیت و بادوام می‌باشند.

قالب چوبی بتن: این قالب‌ها بیشتر در گذشته مورد استفاده قرار می‌گرفتند. این نوع قالب از یک صفحه چوبی کف و صفحات جانبی کناری تشکیل شده که به وسیله سنجاق، بست ها و گوه متصل می‌شوند. قالب بندی بتن با قالب های چوبی به تعداد زیادی نیروی کار نیاز دارد به همین دلیل نسبتا از هزینه بالایی برخوردار است. امروزه از قالب چوبی به صورت محدود در بتن ریزی فونداسیون یا سقف استفاده می‌شود. همچنین عمر این قالب‌ها نسبت به سایر قالب‌ها کم است.

قالب پلاستیکی بتن: این قالب ها از پلیمر ساخته می‌شوند و در برابر رطوبت و ضربه مقاوم می‌باشند. به همین دلیل عمر قالب پلاستیکی زیاد است، بنابراین می‌توان بارها از این قالب در قالب بندی بتن استفاده کرد. جدا شدن بتن از سطح  قالب پلاستیکی نسبت به قالب فلزی بسیار راحت‌تر است. اتصالات قالب پلاستیکی با استفاده از بولت ها، گوه، سنجاق و… صورت می‌گیرد. همچنین نوعی قالب پلاستیکی بتن وجود دارد که اتصالات آن بصورت اهرمی اجرا می‌شود.

به غیر از موارد بالا، قالب‌های آجری بتنی، قالب‌های فایبرگلاس بتن و قالب تیرچه بتنی نیز وجود دارند که در قالب بندی بتن به‌کار گرفته می‌شوند.

ابزار و تجهیزات قالب بندی

پین و گوه: یکی از تجهیزات قالب بندی بتن پین و گوه می‌باشد. از گوه و پین برای اتصال قالب‌ها به هم استفاده می‌شود.

میان بولت: برای چفت و محکم کردن دو قالب به هم، کنترل فشارهای جانبی و آب بند کردن بتن از میان بولت استفاده می‌شود. میان بولت‌ها دارای جنس‌های گوناگونی از جمله پلاستیکی، چدنی و فنری می‌باشند.

شمع: برای کنترل وزن قالب‌ بتن، خیز و… از پایه اطمینان یا شمع استفاده می‌شود.

داربست : برای دسترسی به ارتفاعات و همچنین قالب‌بندی تیر به‌کار برده می‌شود.

پشت بند: از پشت بند برای جلوگیری از اعوجاج قالب و کنترل فشارهای جانبی بتن می‌توان استفاده کرد.

مراحل و نحوه قالب بندی بتن ستون

مرحله اول اجرای رامکا: از آن برای تعیین فاصله بین میلگردهای ستون و قالب می‌توان استفاده کرد. اسم دیگر رامکا، پاشنه بتن است و از نوع فولادی یا بتنی می‌باشند. زمان اجرای آن بعد از بتن ریزی فونداسیون و میلگرد گذاری ستون می‌باشد. به این صورت که میلگردهای فولادی را در سایزهای مورد نیاز برش می‌زنیم و در هر ۴ طرف راستای طولی ستون به حالت عمود بر یکدیگر قرار می‌دهیم. به دو روش جوشی و اتصال سیمی، میلگردها را متصل می‌کنیم. برای اجرای نوع بتنی رامکا، ابتدا با ریسمان فاصله بین قالب‌ها و میلگردهای ستون را معین می‌کنیم و بعد در پشت ریسمان، تخته‌های چوبی با ارتفاع ۱۰ سانتی‌متر را قرار می‌دهیم. در گام بعد بتن ریزی انجام می‌شود.

مرحله دوم تهیه قالب: همان‌طور که گفته شد قالب‌ها با تنوع زیادی در بازار موجود هستند. بعد از بررسی شرایط و هزینه، می‌توانید نوع قالب و نحوه قالب بندی خود را انتخاب کنید.

مرحله سوم تمیز کردن قالب‌ها: در این مرحله از قالب بندی بتن حتما باید قالب ها را پس از هربار استفاده به صورت کامل تمیز و پاکسازی کنیم.

مرحله چهارم روغن کاری: دیواره داخلی قالب ها را به خاطر راحت‌تر شدن جداسازی قطعات بتنی از قالب باید با روغن‌های مخصوص آغشته کرد.

مرحله پنجم بستن قالب‌ها: در ابتدا هر جزء قالب از هم جدا می‌باشد. به همین دلیل باید آن‌ها را با استفاده از تجهیزات به هم متصل کرد. رایج ترین تجهیزات برای این کار، پین، گوه و سنجاق می‌باشد. در ابتدا یک قطعه قالب را به رامکا یا پایه بتنی گیر می‌دهیم. در ادامه لبه قطعه بعدی را به لبه قطعه اولیه با میخ متصل می‌کنیم و به همین ترتیب ادامه می‌دهیم. توجه داشته باشید که در هر قسمت حتما از اتصال درست قالب ها اطمینان حاصل کنید تا از وقوع مشکلات احتمالی جلوگیری کنید.

مرحله ششم تراز کردن قالب‌ها: در مرحله آخر قالب بندی بتن ستون، از وسیله‌ای به نام شاقول برای تراز کردن قالب های بتنی نسبت به افق استفاده می‌کنیم. ابتدا چوبی را به صورت عمود بر قالب، به آن می‌چسبانیم و بعد از آن صفحه شاقول را در انتهای چوب قرار می‌دهیم. با توجه به فاصله مخروط شاقول از قالب، می‌توانیم متوجه شویم که قالب تراز هست یا خیر.

نحوه قالب بندی بتن تیرها

قالب‌های بتن ریزی تیرها از دو بخش قالب کناری (پانل آویز پوتر) و قالب کف (پانل کف پوتر) تشکیل می‌شود. نحوه قالب بندی بتن تیرها  در گام اول عملیات داربست بندی در زیر تیرها انجام می‌شود. در گام بعدی آرماتور بندی تیر صورت می‌گیرد. در گام سوم باید پانل کف پوتر در زیر تیرها تعبیه شود و نهایتاً آویزها با نبشی پانچ به پانل کف پوتر اتصال پیدا کنند. در هنگام بتن ریزی برای کنترل وزن قالب‌ها باید در زیر قالب تیر و در فاصله معین از شمع استفاده شود. برای کنترل فشارهای جانبی بتن و همین‌طور جلوگیری از اعوجاج قالب‌ها به ترتیب می‌توانید از پشت بندهای افقی و عمودی استفاده نمایید.

نحوه قالب بندی فونداسیون

در قالب‌بندی بتن فونداسیون می‌توانید از قالب چوبی، قالب‌های مدولار، بلوکی و قالب‌های سنتی مثل آجری استفاده کنید. در اولین گام برای قالب بندی فونداسیون باید از تراز بودن و مناسب بودن سطح زیر پی اطمینان حاصل کرد. عملیات آرماتور گذاری فونداسیون باید بعد از تراکم سازی خاک و ریختن بتن انجام شود. در این گام باید با میخ‌های فولادی و ریسمان، جایگاه قالب‌ها در سطح فونداسیون را مشخص کنیم. سپس با توجه به نوع قالب، عملیات نصب را انجام می‌دهیم.

توجه داشته باشید که درزبندی به درستی انجام شده باشد تا از در رفتن شیره بتن جلوگیری گردد. در پایان باید با روغن، سطح قالب‌ها را چرب کنیم تا در هنگام قالب برداری به راحتی بتن جدا گردد. بعد از اتمام بتن ریزی و سخت شدن آن و اطمینان پیدا کردن از مقاومت بتن، می‌توانید قالب‌ها را از بتن بدون ضربه زدن جدا کنید. یکی از موارد حائز اهمیت در قالب بندی، تخصص و تجربه قالب بند است. با توجه به این موضوع و نوع قالب بندی دستمزد قالب بندی نیز متفاوت خواهد بود.