جک سقفی چیست و انواع آن از نظر اندازه و کاربرد کدام‌اند؟
در راستای آشنایی با ابزارهای مختلف، به بررسی سؤال جک سقفی چیست خواهیم پرداخت. این وسیله برای کفراژبندی در زیر سقف بکار گرفته می‌شود. جک سقفی از لوله‌هایی سنگین که در بالای آن‌ها قسمتی صلیبی‌شکل تعبیه شده است، ساخته می‌شود.
این ابزار در ابعاد و اندازه‌های متنوعی در دسترس می‌باشد. از انواع آن‌ها از نظر اندازه می‌توان به مدل‌های ۳، ۳.۴ ۴.۲، ۴.۵، ۵ و ۵.۵ اشاره کرد که بیشترین کاربرد را دارند. اگر ارتفاع از موارد ذکرشده بیشتر باشد دیگر استفاده از جک سقفی منطقی نخواهد بود، در این شرایط استفاده از داربست مدولار مثلثی یا شورینگ در دستور کار قرار می‌گیرد.
جوابی دقیق برای سؤال جک سقفی چیست؟
ماهیت و کاربرد جک سقفی از اسم آن تا حدود زیادی مشخص است. همان‌طور که احتمالاً حدس زده‌اید این وسیله، ابزاری است که می‌توان آن را یک نگهدارنده در نظر گرفت. وظیفه آن تحمل کردن باری است که از جانب سقف اعمال می‌شود.
از این مدل جک‌ها برای انواع سقف‌ها می‌تواند استفاده کرد. به عنوان مثال سقف‌های یونولیت، وافل، طاق‌های چوبی و تیرچه‌بلوک ازجمله مواردی هستند که امکان استفاده از جک سقفی برای آن‌ها وجود دارد.
در ادامه پاسخگویی به سؤال جک سقفی چیست بهتر است به اجزای تشکیل‌دهنده‌ی آن نیز اشاره کنیم. برای این تجهیز می‌توان یک پلیت در زیر آن مشاهده کرد. از دیگر اجزای موجود باید مادگی، روزه و مهره، پین و جک صلیبی را نام برد.
آنچه باعث فیکس شدن جک سقفی می‌شوند، رزوه و پین هستند که در ارتفاع موردنظر در قسمت زیرین سقف قرار می‌گیرند. یکی از موقعیت‌هایی که از این جک‌ها استفاده می‌شود هنگام بتن‌ریزی است. در این هنگام جک‌ها در زیرقالب‌ها قرارگرفته تا فشار وارده از سمت بتن را تحمل کنند. طبق استانداردهای موجود، در هر مترمربع از یک جک استفاده می‌شود.
به‌عنوان نکات پایانی این بخش جالب است بدانید عواملی مانند مکان و نوع پروژه باعث ایجاد تنوع در این جک‌ها شده‌اند. حال که تقریباً پاسخ جامعی به سؤال جک سقفی چیست داده شد، درک اهمیت آن در صنایع مختلف به‌خصوص ساخت‌وساز راحت‌تر است.
انواع جک سقفی
این مدل جک‌ها را می‌توان از جنبه‌های مختلفی طبقه‌بندی نمود. برای نمونه برخی از آن‌ها جک‌های رزوه داخل یا گلدانی، ساده و اروپایی طرح دوکا و پری هستند که به این موارد می‌توان جک U شکل عراقی، شمعی، مهاربند، فلزی و تلسکوپی را نیز اضافه کرد.
در یک دسته‌بندی دیگر جک‌های سقفی بر اساس وزن نیز شناخته می‌شوند. به‌طوری‌که یک جک سقفی صلیب‌دار وزنی در حدود یک کیلوگرم خواهد داشت؛ اما دیگر موارد که در بالا به آن‌ها اشاره شد وزنی بیش از ۱۲ کیلوگرم را دارا می‌باشند. در ادامه به ارزیابی ویژگی‌های مهم‌ترین جک‌های سقفی خواهیم پرداخت.
جک سقفی T شکل
در صورت اجرای سقف‌های تیرچه‌بلوک و بتنی، استفاده از جک‌های سقفی T شکل، بهترین انتخاب ممکن خواهند بود. نکته قابل‌ذکر در مورد این مدل جک‌ها متحرک بودن قسمت T شکل آن است.
این بخش قابلیت چرخش در زوایای مختلف را دارد که بسیار کاربردی است. حتی می‌توان این قسمت را به‌طور کامل از جک جدا کرد. در این حالت می‌توان از آن به‌عنوان یک جک ساده بهره برد. این مورد گستره کاربردهای جک سقفی T شکل را به‌طور فزاینده‌ای افزایش می‌دهد.
جک مهاربندی (فلزی، قائم و دوبله)
برای مدل فلزی این نوع جک، خصوصیت بارزی وجود دارد. در حقیقت امکان چرخش هم در بخش پایینی و هم بالایی آن وجود دارد. این ویژگی به‌خصوص برای سقف‌هایی با قالب سطوح قائم بسیار کاربردی هستند؛ به این دلیل که برای این نوع از سقف‌ها جک‌هایی موردنیاز است که امکان چرخش در راستای افقی را داشته باشند.
بااین‌وجود جک قائم یا براکت دارای نوع دیگری مهاربندی می‌باشد که در این بخش مطرح است. برخلاف مدل قبلی، این جک در بخش‌های ابتدای و انتهایی کاملاً ثابت است. از جک قائم برای مواجهه با بار صفحات افقی استفاده می‌شود. همچنین عمدتاً برای سقف‌های بتنی که وزن زیادی ندارند بکار می‌رود. البته ناگفته نماند حداکثر ارتفاع مناسب برای این جک سقفی نهایتاً ۵.۵ متر است.
جک مهاربندی دوبله کاربرد تقریباً متفاوتی با مدل‌های دیگر در این دسته‌بندی دارد. درواقع اغلب برای تحمل بارهای جانبی و همچنین شاقول کردن قالب، مورداستفاده قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است که برای این مدل دو بخش جک کوتاه و بلند تعریف شده است. جک کوتاه برای نگهداری بخش‌های پایینی دیوار و سازه‌های قائم و ستون‌ها بکار می‌رود. بخش دیگر آن وظیفه نگه‌دارندگی قسمت بالایی قالب را بر عهده دارد و به حالت مورب درمی‌آید. این جک‌ها در پشت دیوارها قرار داده می‌شوند.
اندازه جک‌های سقفی
با بررسی اندازه‌های کلی جک سقفی و بخش‌های مختلف آن پاسخ دقیق‌تری برای سؤال جک سقفی چیست خواهید یافت. در بخش پایینی یک جک، لوله‌ای تعبیه شده است که قطری در حدود ۶ سانتی‌متر دارد. ضخامت این لوله حدوداً ۲ میلی‌متر می‌باشد.
در قسمت بالایی یک جک نیز لوله‌ی دیگری لحاظ شده که از نظر اندازه، تفاوت‌های کوچکی با بخش پایینی دارد. معمولاً قطر لوله ۵ سانتی‌متر و ضخامت آن ۲.۵ میلی‌متر در نظر گرفته می‌شود. تمامی اندازه‌های ذکرشده را می‌توان در جک‌های صلیب‌دار، U و T شکل مشاهده کرد.
نکته مهمی که باید به آن اشاره شود این است که یک جک استاندارد و البته سالم قادر است تا ۱.۵ تن فشار را دوام بیاورد. در نظر داشته باشید برای جک‌های سقفی، سایز استانداردی تعیین شده که ارتفاع آن ۳.۲ متر بوده و وزنی معادل ۱۴ کیلوگرم دارد. علاوه بر این مورد اندازه‌های دیگری نیز وجود دارند که در ذیل لیست شده‌اند.
- جک سر جدا و ثابت با طول ۳.۵ متر
- جک سر جدا و ثابت با طول ۴ متر
- جک سقفی ۵ متری
بیان این نکته خالی از لطف نیست که یک جک سقفی بدون در نظر گرفتن سر جک‌ها می‌تواند وزنی معادل ۱۲.۵ تا ۲۱ کیلوگرم داشته باشد. وزن خود سر جک‌ها به تنهای چیزی حدود ۴ تا ۶ کیلوگرم است. با توجه به اهمیت و نقش مهم یک جک در فرآیند ساخت‌وساز نباید از لوله‌های درزدار در تولید آن استفاده شود. چراکه درزها می‌توانند به‌عنوان مراکز تمرکز تنش عمل کرده و دچار شکستگی شوند.
کاربرد جک سقفی چیست؟
این ابزار ازجمله مهم‌ترین تجهیزاتی است که در پروژه‌های عمرانی مورد بهره‌وری قرار می‌گیرد. همان‌طور که بیان شد، جک سقفی نگهدارنده‌ای است که به‌صورت موقت بکار گرفته می‌شود تا بار وارده از سقف یا در برخی موارد دیوارهای جانبی را تحمل کند. بدیهی است وقتی به وظیفه خطیر این وسیله پی برده می‌شود، حساسیت‌های زیادی در مورد کیفیت آن مطرح باشد.
کیفیت، پارامتری است که علاوه بر تحمل بار، فیکس شدن در زمین‌های ناهموار را نیز تضمین می‌کند. در حقیقت یک جک استاندارد در سطح زیرین خود فرو نمی‌رود. واضح است که در غیر این صورت چه مشکلاتی ممکن است به وجود آید.
جک سقفی تا پایان ساخت یک طبقه مورداستفاده قرار می‌گیرد. اینکه هدف، ساخت یک ساختمان دوطبقه کوچک باشد یا یک برج چندین طبقه اهمیتی ندارد، جک‌های سقفی یکی از مهم‌ترین لوازمی هستند که در طی پروسه ساخت به آن‌ها نیاز است.
مقایسه جک سقفی نو و دسته دوم
در فرآیند ساخت انواع جک‌های سقفی ممیزی‌های فراوانی لحاظ می‌شوند تا کیفیت محصول نهایی کاملاً مطلوب باشد. ازاین‌رو می‌توان از آن‌ها به‌طور بلندمدت استفاده کرد. همین موضوع باعث شده است تا به‌کارگیری جک‌های دسته دوم در برخی مواقع مورد تأیید صنعت‌گران این حوزه باشد. بهره‌وری از جک سقفی دسته دوم به‌خصوص در پروژه‌های کوچک انتخابی هوشمندانه است که می‌تواند به کاهش چشمگیر هزینه‌ها منجر شود.
علاوه بر این در اکثر موارد جک‌های دسته دوم کیفیت بسیار مطلوبی داشته و استفاده از آن‌ها با چالش خاصی همراه نخواهد بود. بااین‌حال بهتر است برای پروژه‌هایی که وزن سازه مقدار قابل‌توجهی است، ریسک نکرده و از جک‌های نو استفاده شود؛ چراکه در صورت بروز مشکل، خسارات جبران‌ناپذیری به بار خواهد آمد.
گفتنی است که این محصول در صورت خرابی قابل تعمیر است، به‌گونه‌ای که بعد از درست شدن می‌توان از آن با خیال آسوده استفاده کرد.
مهم‌ترین نکات در هنگام استفاده جک سقفی
نکته‌ای قابل‌توجه برای استفاده از جک‌های T شکل وجود دارد و آن هم توجه به ارتفاع استاندارد جک است. این جک تا ارتفاع ۳.۵ متری می‌تواند گزینه قابل اتکایی باشد؛ اما برای مقادیر بیشتر از این بهتر است از داربست‌هایی مانند اسکافلد استفاده شود.
اگر برای نگهداری سقف، جک‌های صلیبی بکار روند، طبق استانداردهای موجود ارتفاع مناسب ۳ متر خواهد بود. توجه شود که حداکثر زمان برای قالب برداری نیز ۱۴ روز ذکرشده است. برای ایمنی بیشتر توصیه می‌شود که از پایه‌های اطمینان استفاده شود.
سخن پایانی
در پاسخ کلی به سؤال جک سقفی چیست؟ می‌توان گفت جک سقفی ابزار بسیار مهمی است که اغلب در ساخت یک سازه مورداستفاده قرار می‌گیرد. با توجه به اینکه ابزاری مصرفی به شمار نمی‌رود، اکثراً دیده می‌شود که پیمانکاران برای تهیه آن‌ها به سراغ موارد بی‌کیفیت می‌روند. این مورد می‌تواند علاوه بر اتلاف انرژی، هزینه و وقت، خطرات جانی نیز برای افراد در حال کار داشته باشد. استفاده از جک سقفی دسته دوم می‌تواند در مواردی توجیه داشته باشد، اما حفظ امنیت افراد باید در صدر تمام نکات باشد.
متأسفانه اخیراً دیده شده است که تولیدکنندگان این جک‌ها نسبت به کاهش وزن آن‌ها به‌منظور سود بیشتر اقدام می‌کنند. این مورد نیز از نکاتی است که باید به آن توجه کنید. با مشاهده جدول وزن جک سقفی مراقب سودجویان باشید! بنابراین در نظر گرفتن اصول فنی در هنگام خرید و استفاده از انواع جک از مهم‌ترین اقداماتی است که باید انجام گیرد. در آخر هم توصیه می‌شود جهت خرید جک سقفی به فروشگاه و مراکز معتبر مراجعه فرمایید.
